Bỏ đến trường từ khi hết lớp 8 để theo chương trình giáo dục tại nhà (homeschool), Nguyễn Ngọc Phương Anh, 18 tuổi, vẫn trúng tuyển 8 đại học Mỹ.
Trong 8 trường, nữ sinh chọn Beloit College với hỗ trợ tài chính 54.000 USD (hơn 1,2 tỷ đồng) mỗi năm. Gia đình Phương Anh cần chỉ trả thêm mỗi năm khoảng 17.000 USD (400 triệu đồng).
Phương Anh nhìn nhận Beloit College không hỗ trợ tài chính lớn nhất hay xếp hạng cao trong những trường trúng tuyển, nhưng mạnh về ngành Toán và Vật lý mà em yêu thích. Ngoài ra, em chọn đại học nhỏ để tiết kiệm chi phí và có điều kiện xây dựng mối quan hệ với các giáo sư, thay vì thứ hạng.
Trường cũng cấp thêm cho Phương Anh học bổng dành cho sinh viên không chuyên ngành Âm nhạc. Điều này giúp nữ sinh tiếp tục theo đuổi âm nhạc một cách nghiêm túc.
Hành trình chinh phục các đại học Mỹ của Phương Anh khác các bạn đồng trang lứa khi thay vì đến trường, em theo hình thức homeschool. Dù vậy, trong hồ sơ ứng tuyển đại học, điểm trung bình học tập (GPA) của Phương Anh từ lớp 9 đến kỳ 1 lớp 12 đều đạt 4.0/4.0, IELTS 8.5 và 33/36 điểm ACT (bài thi chuẩn hóa dùng nộp đơn vào đại học Mỹ).
Nguyễn Ngọc Phương Anh. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Phương Anh là học sinh lớp chuyên tiếng Anh của trường THCS Đoàn Thị Điểm từ lớp 6 đến lớp 8. Luôn đạt thành tích học tập xuất sắc, nữ sinh từng đặt mục tiêu thi đỗ chuyên Anh của các trường chuyên nổi tiếng ở Hà Nội.
Nhưng khi đi học thêm được vài buổi, em xin nghỉ vì cảm thấy không phù hợp. Thời điểm ấy, mẹ Phương Anh tình cờ biết đến trường Mỹ trực tuyến do một người Mỹ gốc Việt sáng lập. Không còn muốn thi chuyên, Phương Anh xin bố mẹ cho nghỉ ở trường để tự xây dựng chương trình học cho riêng mình.
“Bố mẹ em đồng ý, chỉ hỏi đã suy nghĩ kỹ chưa”, Phương Anh nhớ lại. Nữ sinh cho rằng việc này giúp bố mẹ tiết kiệm một phần chi phí, trong khi bản thân chủ động về thời gian để theo đuổi một chương trình học riêng.
Chị Xuân Hương, mẹ Phương Anh, đánh giá con gái nhận thức tốt, khả năng tự học cao. Khi học ở trường, Phương Anh học khá nhẹ nhàng, không cần thức khuya dậy sớm nhưng luôn đạt GPA 9,6; 9,7.
Khi nghiên cứu, chị Hương thấy triết lý giáo dục Mỹ khai phóng, giúp học sinh có điều kiện phát triển năng lực cá nhân, học tập để được hạnh phúc. Vợ chồng chị cũng ủng hộ Phương Anh ra nước ngoài để con có cơ hội tiếp cận với nền giáo dục tiên tiến. Vì thế, anh chị đồng ý cho con homeschool, đồng thời chuẩn bị hành trang để con du học.
Ngoài bốn môn nòng cốt của chương trình học trực tuyến buổi tối gồm tiếng Anh, Toán, Khoa học xã hội và Khoa học tự nhiên, Phương Anh tự học thêm tiếng Pháp, Tây Ban Nha, Xác suất thống kê và tham gia chương trình Bước đầu nghiên cứu khoa học (SCI). Vì cũng phải trải qua các bài kiểm tra nên em vẫn có điểm GPA.
Ban đầu, Phương Anh thấy vui vì có nhiều thời gian. Em học quay phim, chụp ảnh, vẽ, chơi piano, đọc sách, nấu ăn và pha chế đồ uống – những việc trước đây em không có điều kiện làm nhiều được.
Tuy nhiên sau khoảng hai tháng, Phương Anh bắt đầu tự hỏi tại sao mình ở nhà. Ở tuổi của em, học tập không phải việc duy nhất. Được gặp thầy cô, bạn bè là niềm vui mà việc đến trường mang lại, nhưng homeschool không cho em điều đó. Thi thoảng lướt Facebook, thấy bạn bè chụp ảnh kỷ yếu, ăn liên hoan, Phương Anh lại suy tư.
“Em hiểu không thể có mọi thứ. Muốn có thời gian, sự tự do để học những thứ mình muốn thì phải chấp nhận đánh đổi”, Phương Anh nói.
Chị Hương thừa nhận thời gian đầu con trải qua nhiều cung bậc cảm xúc.
“Bạn ấy hụt hẫng vì mọi sinh hoạt, tâm lý thay đổi. Đó là một sự xáo trộn và không dễ gì trải qua”, chị Hương cho hay.
Phương Anh và bạn dự lễ hội đường phố Mardi Gras, Mỹ, tháng 2/2022. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Chương trình homeschool đòi hỏi sự chủ động cao và kỷ luật cá nhân của người học. Ngoài thời gian học chính từ 18h đến 21h30, Phương Anh tự tìm tài liệu để học thêm. Em thích đọc sách văn học, như một cách cân bằng sau những bài Toán, Vật lý khó.
Theo chị Hương, việc một đứa trẻ như Phương Anh không đến trường khi đó không nhiều. Chị nói không cổ vũ cho việc dễ dàng chọn homeschool vì trẻ con luôn cần một môi trường để phát triển. Dù là môi trường nào, các con đều học hỏi được những giá trị nhất định. Khi chọn homeschool, trẻ thiếu kết nối với bạn bè đồng trang lứa, do vậy gia đình phải xác định rõ việc cần làm.
Cũng vì Phương Anh học nhạc từ khi 5 tuổi và chơi piano khá tốt, nên em đã tham gia ba câu lạc bộ âm nhạc ở Hà Nội. Do vậy, con có khá nhiều lịch hoạt động ngoại khóa bên ngoài với các bạn có cùng sở thích.
Năm lớp 11, Phương Anh tham gia chương trình trao đổi văn hóa dành cho học sinh THPT của chính phủ Mỹ tại trường trung học Marion, bang Arkansas. Tại đây, Phương Anh dễ dàng thích nghi với môi trường học mới. Em chọn bốn lớp của chương trình dự bị đại học AP và giành điểm 5 tối đa cho môn tiếng Anh, 4 điểm môn Tâm lý học và Sinh học; 3 điểm môn Lịch sử Mỹ. Kết thúc năm học, em đứng đầu trong 272 học sinh khối 11 của trường.
Ngoài ra, Phương Anh tham gia hầu hết hoạt động ngoại khóa ở trường. Em chơi piano trong dàn hợp xướng; tham gia cuộc thi kiến thức Quiz Bowl; vẽ, dựng sân khấu cho đội biểu diễn kịch nghệ và gia nhập câu lạc bộ tiếng Pháp, cờ vua.
Trong lưu bút, cô Lisa Adams, chỉ huy dàn hợp xướng của trường Trung học Marion, ấn tượng với khả năng chơi piano của Phương Anh.
“Cô thấy may mắn vì đã có em chơi piano cho dàn hợp xướng năm nay. Cảm ơn em đã chia sẻ tài năng với chúng ta. Sự thông minh và tài năng sẽ đưa em tiến xa hơn trong cuộc sống”, cô Lisa viết.
Phương Anh (ngoài cùng bên phải) cùng các thành viên của dàn hợp xướng trường Trung học Marion, Mỹ. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Trở về Việt Nam hồi tháng 6/2022, Phương Anh tiếp tục tự học thêm bốn môn AP gồm Toán giải tích, Xác suất thống kê, Vật lý cơ học, Vật lý điện và từ, để thi trong tháng 5 này. Việc này giúp em được miễn, giảm nhiều tín chỉ môn đại cương ở đại học Mỹ. Nữ sinh nói sẽ học lên tiến sĩ để theo đuổi công việc giảng dạy và nghiên cứu ở trường đại học.
“Mục đích của em khi theo đuổi homeschool là được học và làm những điều mình thích, khám phá bản thân. Có những lúc em buồn nhưng chưa từng bi quan hay hối hận vì đã chọn con đường này”, Phương Anh nói.
